حجت‌الاسلام والمسلمین سیدعباس موسوی‌مطلق، استاد حوزه علمیه در جلسه هفتگی درس اخلاق خود که در دارالبکاء فاطمه‌الزهرا(س) تهران برگزار شد، در ادامه شرح مناجات تائبین با بیان اینکه تحت هر شرایطی بعد از گناه سریع توبه کنید، گفت: در ادامه شرح مناجات تائبین به این فراز رسیدیم که امام سجاد(ع) بعد از اینکه فرمودند: «وَأَماتَ قَلْبِی عَظِیمُ جِنایَتِی؛ و بزرگی جنایتم دلم را می‌رانده»، می‌فرماید: «فَأَحْیِهِ بِتَوْبَةٍ مِنْکَ یَا أَمَلِی وَبُغْیَتِی؛ پس آن را با توبه به درگاهت زنده کن» حضرت گناه را جنایت عظیمی می‌دانند که قلب را می‌میراند در این فراز توبه را وسیله زنده شدن قلب می‌دانند؛ پس چیزی که می‌تواند قلب را زنده کند، توبه است.

این استاد اخلاق با بیان اینکه تحت هر شرایطی بعد از گناه سریع توبه کنید و برگردید، اظهار کرد: یاد بگیرید اگر گناه کردید جای دیگری نروید و سریع در خانه خدا برگردید و در هر حالتی هستید، پشت نکنید. به‌ هر حال ما معصوم نیستیم و گناه ما در جهت مخالفت عمدی خدا نبوده است؛ بلکه شیطان ما را گول‌ زده یا غافل بودیم و گرفتار نفس شدیم. به خدا بگویید بندگان بدی هستیم، اما قصد مخالفت تو را نداریم و یک مورد از گناهان ما به‌خاطر مخالفت تو نبوده است.

وی توصیه کرد: در توبه از راه محبت وارد شوید و با محبت با خدا سخن بگویید و با چاشنی محبت توبه کنید؛ صادقانه با خدا حرف بزنید و بگویید ما جز در خانه خودت جایی را نداریم که برویم، پس نگذار از این خوارتر و شکسته‌تر شویم و توبه ما را بپذیر. باید خاضعانه در خانه خدا رفت و خضوع داشت تا مورد عفو و بخشش قرار گرفت.
تفاوت توبه با انابه

موسوی مطلق در ادامه به فرق توبه با انابه اشاره و بیان کرد: در اینجا دو نکته مهم و مرحله اساسی است که یکی توبه و دیگری انابه است؛ ولی در یک معنا هر دو توبه هستند؛ اما توبه به معنای ترک یک اشتباه و گناه و بازگشت به‌سوی عمل صالح است، به نحوی که توبه کوچه بن‌بستی است که دیگر نمی‌توان رفت و باید بازگشت؛ اما انابه برگشت مستقیم به‌سوی خداست، دیگر بحث یک گناه یا دو گناه نیست و کسانی که انابه می‌کنند گناه برای آن‌ها مشمئزکننده است و در انابه محبت هم هست.

وی ادامه داد: انسان در توبه می‌فهمد که حساب و کتابی است، پس از خوف این حساب و کتاب بر می‌گردد، اما در انابه محبت است و به‌خاطر شرمندگی گناه برمی‌گردد و در دل انابه خضوع نهفته است و از روی محبت به‌سوی خدا برمی‌گردد. در توبه شاید کسی علم پیدا کرد که گناه نجاست و ظلمت است و آن‌را از این باب و از ترس ترک می‌کند، اما در انابه شوق و خضوع و محبت است که این یکی از فرق‌های مهم و اصلی این دو است. از آثار انابه هم این است که کسی که انابه می‌کند هدایت می‌شود و حتی به او بشارت هم می‌دهند.

جای خالی قرآن در مجالس مذهبی و هیئت‌ها

این استاد حوزوی در پایان سخنانش با انتقاد از کم‌توجهی به قرآن در جلسات مذهبی و هیئت‌ها گفت: یکی از اشکالات جلسات مذهبی و هیئت‌ها این است که در این جلسات قرآن مورد توجه نیست، یا اصلاً در این جلسات قرآن تلاوت نمی‌شود و یا اینکه اگر قرآن هم تلاوت می‌شود در ابتدای جلسات که هنوز کسی نیامده و جلسه رسمی نشده قرآن را تلاوت می‌کنند که مردم جمع شوند تا سخنران بیاید و به منبر برود، اما باید برعکس بود و قرآن را اصل جلسه قرار داد.

وی تصریح کرد: واقعاً در این مجالس جای قرآن خالی است و باید قرآن جایگاه خود را در مجالس و حتی منازل پیدا کند و حسابی به قرآن و عترت توجه شود. اصلاً باید در اوج این مجالس که همه جمع شدند و مراسم رسمی است آن زمان را به قرآن اختصاص داد و حتی فقط دقایقی قرآن در این مجالس تلاوت شود و همه با سکوت و دقت به تلاوت گوش کنند.

موسوی‌مطلق بیان کرد: هم قرآن بخوانید و هم گاهی در آن تأمل و تفکر و تدبر کنید و هم گاهی قرآن را گوش کنید. همان‌طور که مداح و روضه‌خوان و سخنران برای این مجالس دعوت می‌کنید باید قاری دعوت کنید که در اوج جلسه بیاید و قرآن را تلاوت کند و مستمعین هم با سکوت کامل و با توجه آن‌را گوش کنند که همین گوش‌دادن و شنیدن آیات قرآن خودش خیلی برکات دارد که متأسفانه در جلسات مذهبی و هیئت‌ها جای قرآن حسابی خالی است.

محسن سلطان‌احمدی